Το Αποτύπωμα της Στιγμής
Χαμογελάστε παρακαλώ...
 |
 |
| Τα Νοήματα της Φωτογραφίας | Καρπενήσι 1939 - Καφενείο στα Πλατάνια |
Στις ημέρες μας η φωτογραφία αποτελεί μια τακτική καθημερινή συνήθεια. Ο καθένας μπορεί με μια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή, με ένα κινητό, να απεικονίσει όποτε θέλει το οτιδήποτε, χωρίς να επηρεαστεί κατά το παραμικρό από τις συνθήκες που περιβάλλουν το αντικείμενό του.
Οι δυσκολίες με το τεράστιο βάρος και την παραλυτική ακινησία των πρώτων φωτογραφικών μηχανών, τα εμπόδια τα οποία προέκυπταν συνεχώς με το φως, όπως και το εξαιρετικά άβολο στήσιμο των προσώπων απέναντι στον φακό (χρειαζόταν μεγάλη προετοιμασία μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη πόζα), ανήκουν εδώ και πολύ καιρό στην ιστορία της φωτογραφίας: μια ιστορία που κοντεύει να συμπληρώσει δύο αιώνες ζωής.
Η φωτογραφία θα ξεκινήσει τη διαδρομή της στα τέλη της δεκαετίας του 1830, με την εφεύρεση που επινόησαν, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, οι Νισεφόρ Νιέπς, Λουί Νταγκέρ και Γουίλιαμ Φοξ Τάλμποτ, αλλά θα βγει από τον στενό κύκλο των επαγγελματιών φωτογράφων για να γίνει κτήμα του μεγάλου κοινού μόνο το 1888, όταν ο Τζορτζ Ηστμαν θα παρουσιάσει την Kodak, την πρώτη ελαφριά, φτηνή και εύκολη στον χειρισμό φωτογραφική μηχανή. Τι θα μεσολαβήσει, εντούτοις, από την πρώτη εμφάνιση της Kodak μέχρι σήμερα; Από ποιους ακριβώς δρόμους θα περάσει η φωτογραφία και τι θα πιστέψουν οι άνθρωποι γι΄ αυτήν κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης πορείας της;
Το βιβλίο του Γρηγόρη Πασχαλίδη «Τα νοήματα της φωτογραφίας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press (σελ. 229), αποκαλύπτει με ζωηρά χρώματα τη δαιδαλώδη γραμμή την οποία χάραξε η φωτογραφία από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι και την εποχή της ψηφιακής εικόνας. Ο μελετητής παρακολουθεί όχι μόνο τον ρόλο τον οποίο έπαιξαν στη χάραξη μιας τέτοιας γραμμής οι μεγάλες τεχνολογικές ανακαλύψεις, αλλά και τα ερωτήματα που ήγειραν κατά περιόδους φιλόσοφοι και κοινωνικοί επιστήμονες γύρω από τη λειτουργία της φωτογραφίας και την ικανότητα της να δια-λέγεται με ποικίλες καλλιτεχνικές μορφές ή να επηρεάζει έντονα την κοινωνική ιδεολογία και την καθημερινή ζωή.
 |
| Από τις οικογενειακές πόζες στην Ιστορία των πολεμικών συγκρούσεων |
Τι είναι σε ένα παρόμοιο πλαίσιο η φωτογραφία; Αυτοβιογραφική αφήγηση; Σύνολο οικογενειακών στιγμιοτύπων; Άσκηση τέχνης; Ακαριαία συμπύκνωση ενός βιώματος ή μιας εμπειρίας; Ύμνος για την ομορφιά του προσώπου και θρήνος για τα πάθη του σώματος; Πολεμική μαρτυρία και πολιτικό ντοκουμέντο; Κριτική καταγραφή και καταγγελία διεθνών προβλημάτων (από βάναυσες στρατιωτικές επιχειρήσεις μέχρι βασανιστήρια, παιδική λιμοκτονία και φυλετικό εξανδραποδισμό);
Κι ακόμα, πώς θα πρέπει να ονομάσουμε τη σχέση της φωτογραφίας με το μικρό ή το μεγάλο σύμπαν που αποτυπώνει; Στεγνή, αδιαμεσολάβητη απεικόνιση της πραγματικότητας ή ανάπλαση της σύμφωνα με μιαν ορισμένη οπτική και αισθητική, που αντανακλά τις κοινωνικές, τις πολιτισμικές και τις αισθητικές αξίες του φωτογράφου; Αντικειμενική περιήγηση σε μιαν αλυσίδα γεγονότων ή άκρως υποκειμενικό βλέμμα σ’ έναν κόσμο ο οποίος δεν θα αποκτήσει ποτέ ολοκληρωμένη υπόσταση;
Κι ύστερα, τι στάση οφείλουμε να κρατήσουμε απέναντι στη φωτογραφία; Να την εμπιστευτούμε και να λάβουμε τοις μετρητοίς όσα προσπαθεί να μας εξιστορήσει ή να σταθούμε ευθύς εξαρχής καχύποπτοι απέναντι στη δύναμη των τρόπων μέσω των οποίων προσπαθεί να μας εντάξει στο απατηλό της παιχνίδι;
Ο Πασχαλίδης αποφεύγει σε όλο το μήκος του βιβλίου του τα μηχανικά δίπολα, αποδεικνύοντας πως η φωτογραφία δεν είναι ούτε άγγελος ούτε διάβολος, Μπορεί να φέρει από τη μια τις προκαταλήψεις και τις ιδεολογικές εμμονές της, φωτίζοντας όπως η ίδια νομίζει τα θέματά της, είναι, όμως, δύσκολο από την άλλη να της αρνηθούμε μια διπλή ικανότητα: το ότι μεταδίδει ζωτικές πληροφορίες για το παρόν, φροντίζοντας να ενημερώσει με μια σχετική αξιοπιστία για το ιστορικό παρελθόν.
Πολύμορφη αποδεικνύεται η φωτογραφία και σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα της ως απεικονιστικού μέσου. Ένα μέσον το οποίο δεν συνιστά ούτε πέρα για πέρα αυθαίρετη κατασκευή ούτε απολύτως φυσική κατάσταση. Ένα μέσον το οποίο μετά την έλευση της ψηφιακής εικόνας θα προσαρμοστεί με ευχέρεια στην αποσπασματικότητα και το ελλειπτικό σχήμα του σύγχρονου κόσμου για να μεταμορφωθεί γρήγορα σε οργανική του έκφραση.
👉 Πηγή άρθρου: eleftheria gr
